Natura wyposażyła organizm człowieka w możliwość odczuwania stresu. Wbrew temu, co się powszechnie uważa jest on niezbędny każdemu z nas do przeżycia. Dawniej stres był odpowiedzią organizmu na fizyczne zagrożenia, dzięki czemu ludziom, jako gatunkowi, udało się przetrwać do tej pory. Dziś stres pojawia się, znacznie częściej niż dawniej, w połączeniu z psychicznym odczuciem zagrożenia, które nie mija, ale trwa przez długi czas, co sprawia, że naturalna obrona organizmu staje się dla niego niebezpieczna.
Stres wywołuje w organizmie człowieka nagły wyrzut do krwi adrenaliny i noradrenaliny. Hormony te wywołują między innymi przyspieszone bicie serca, hiperwentylację czy rozszerzenie źrenic. W ten sposób organizm przygotowuje się do obrony przed zewnętrznym zagrożeniem. Mocniej dotleniona krew dostarcza więcej tlenu mięśniom, dzięki czemu są one przygotowane do walki lub ucieczki – w zależności od sytuacji. W dzisiejszych czasach stres jest również niezbędny do życia. Dzięki niemu każdy z nas może szybko zareagować w sytuacji zagrożenia życia. Wzrost ilości adrenaliny we krwi pozwala np. uciec przed osobą chcącą zrobić nam krzywdę, albo obronić się przed napaścią. Obecnie sytuacje stresowe są również wykorzystywane do rozrywki. Doskonałym tego przykładem są Wesołe Miasteczka, w których atrakcjami są Domy Strachów czy ogromne kolejki górskie.
Czym jest stres
Sytuacje stresowe, które występują w naszym codziennym życiu motywują nas również do podejmowania różnych działań. Doskonałym tego przykładem może być stres przed klasówką. Zazwyczaj jest on odczuwany już kilka dni wcześniej, ale punktem kulminacyjnym jest dzień przed spodziewanym sprawdzianem. W tym czasie we krwi pojawia się większa dawka adrenaliny, krew jest lepiej dotleniona, co poprawia działanie mózgu. Wiele osób jest zdania, że właśnie przed samym sprawdzianem zapamiętuje najwięcej informacji.
Warto zauważyć, że stres poza działaniem pozytywnym może mieć również działanie negatywne. Jednym z nich jest możliwość uzależnienia się od niego. Powszechnie znane jest „uzależnienie od adrenaliny”. Najczęściej mówi się o nim w stosunku do osób, które lubią się narażać. Uprawianie sportów ekstremalnych lub uczestniczenie w niebezpiecznych rozrywkach sprawia, że w organizmie dochodzi do wyrzutu dużej ilości adrenaliny do krwi. Pojawiające się wtedy objawy są postrzegane jako coś przyjemnego, co warto powtórzyć. Osoba uzależniona od stresu ma często problemy z rezygnacją z niebezpiecznych rozrywek. Takie zachowanie nierzadko bywa groźne dla życia, o czym warto pamiętać.
Stres w przeszłości był odpowiedzią organizmu na zagrożenia zewnętrzne, które zazwyczaj tak samo szybko znikały jak się pojawiały. Dziś pojawiła się zupełnie inna odmiana stresu, która wywoływana jest psychologicznym poczuciem zagrożenia. Problemy w pracy, kłopoty rodzinne czy finansowe sprawiają, że stres stał się codziennym towarzyszem wielu z nas. Ludzki organizm nie jest dostosowany do ciągłego podenerwowania, przez co stres staje się dla niego niebezpieczny. Zmiany zachodzące w organizmie wywołują wiele negatywnych skutków. Najprostsze to chociażby problemy ze snem. Podniesiony poziom hormonów stresu nie pozwala na wyspanie się, co w dłuższej perspektywie czasu negatywnie wpływa na cały organizm. Inne problemy występujące nagminnie, a wywoływane przez występujące chronicznie stres to np. wrzody żołądka czy podniesione ciśnienie.
Dlaczego żyjemy w ciągłym stresie?
Stres to sprzymierzeniec człowieka w walce o zdrowie i życie. Dzięki niemu człowiek od zawsze był w stanie bronić się kiedy coś mu zagrażało. Mógł podjąć walkę albo uciec z miejsca zagrożenia. W dzisiejszych czasach stres to dla wielu osób towarzysz dnia codziennego, z którym bardzo trudno się rozstać.
Głównym powodem występowania permanentnego stresu jest zmiana postrzegania zagrożenia. W dawnych czasach stres był odczuwany głównie w stanach zagrożenia życia determinując człowieka do walki lub ucieczki. Po okresie silnego stresu nadchodził czas wyciszenia i spokoju. Organizm ludzki miał więc czas do odpoczynku. Dziś człowiek żyje w bardzo stresogennym otoczeniu. Współczesny styl życia wymaga ciągłego pośpiechu, z dnia na dzień zwiększane są wymagania w stosunku do jednostki, co sprawia, że ludzie odczuwają ciągły strach. Zagrożenie utratą pracy, nawet mało realne, wywołuje notoryczny stres związany z każdym wykonywanym zadaniem. Często wystarczy złe spojrzenie szefa, aby pracownik był cały zlany potem z obawy przed konsekwencjami. Ciągłe podenerwowanie związane z utrzymaniem się w pracy wpływa również na życie domowe. Organizm ludzki zaczyna odbierać wiele drobnych sytuacji w taki sam sposób jakby zagrożone było życie. Bywa, że rozlane mleko czy głośniejszy krzyk dziecka sprawia, że adrenalina szaleje w krwioobiegu.
Psycholodzy i psychiatrzy wskazują na to, że odczuwanie stresu jest w znacznym stopniu związane z osobowością człowieka. W zależności od charakteru ludzie różnie reagują na te same bodźce. Dla jednej osoby wystarczy wrogie spojrzenie sąsiada, aby w organizmie wywołać silną reakcję stresową, a dla kogoś innego ta sama sytuacja będzie nic nie znaczącym incydentem. Każdy z nas posiada inną podatność na stres. Są osoby, które niemal bez przerwy czegoś się obawiają, co wywołuje u nich zachowania stresowe, ale są także ludzie, którzy sami szukają mocnych wrażeń. Choć to może wydawać się absurdalne, człowiek nie może żyć bez stresu. Stres pozwala bronić się w sytuacjach zagrażających życiu. Niemniej jednak ciągły stres ma bardzo negatywny wpływ na nasze życie. Dlatego też warto postarać się o ograniczenie do minimum sytuacji stresowych. Nie jest to proste, ponieważ pojawiają się one niemal bez przerwy w naszym życiu, niemniej jednak warto spróbować.